Онлайн-алаяқтар көбінесе адамдардың жеке деректерін ұрлап, мобильді банкинг пен ақшаға қол жеткізеді, тіпті оларға жалған несие де ресімдейді.

Алаяқтар қандай тәсілдерді қолдана алады:

• Жарнамаларында және фишингтік сайттарында банктер мен микроқаржы ұйымдарының атаулары мен логотиптерін қолданып, олардың қызметкерлері атынан өздерін таныстырады
• «Жеңілдетілген онлайн-кредиттер», «қайтарылмайтын кредиттер», «төмен пайыздық микроқарыздар», «артық төлемсіз адал кредиттер», сондай-ақ «кредит тарихындағы кешіктіру туралы ақпаратты жою» қызметтерін ұсынады.
• Несиені төлеу бойынша міндеттемелерді өздеріне, қолхат бойынша алуды ұсына алады. Ол үшін қарыз алушыға қарыздың жалпы сомасының тек бір бөлігін – 10-нан 40% - ға дейін төлеу қажет. Алаяқтар клиентке ұялы телефонға арнайы нөмірді ауыстыру қызметтері арқылы несие өтелгені туралы хабарлама жібереді. Алаяқтар мәселені одан әрі шешу үшін қажетті қосымша ақша сомасын сұрай алады: мерзімінен бұрын өтеу, сақтандыру, карточканы жеткізу үшін комиссияны төлеу.
• Алдын-ала төлем сұрамай-ақ сіздің шотыңызға ақша аудара алады. Бұл ақшаны пайдалануға болмайды. Біраз уақыттан кейін несие беруші қарызды өтеуді талап етеді. Шындығында, алаяқтар сіздің атыңызға несие рәсімдеп үлгерді, ал сіз ақшаны шешіп алып немесе ақша аударым жасасаңыз, несиені пайдаланғаныңызды растайсыз.

Клиенттер мен қаржы ұйымдары арасында кредиттік делдалдар жоқ. Бұл алаяқтар. Банктер мен МҚҰ тек ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің лицензиясы негізінде жұмыс істейді және қайтарымсыз кредиттер ресімдемейді.

Алаяқтарды қалай әшкерелеуге болады?

Егер сізге банк немесе МҚҰ қызметкерлері қоңырау шалса, сөйлесуді дереу аяқтаңыз. Ақпаратты алдымен ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің сайтында мұқият тексеріңіз. Микроқаржы қызметін жүзеге асыратын ұйымдардың тізімінде сіз несие ұйымынан лицензияның бар-жоғын тексеріп, оның байланыс ақпараттарын таба аласыз. Көрсетілген нөмірге хабарласыңыз және ақпаратты қайта тексеріңіз.

Сондай-ақ, бөлімде жосықсыз қызмет белгілері бар ұйымдардың тізімі жарияланған.

Абай болыңыз және қауіпсіздік ережелерін сақтаңыз:

• Қаржы ұйымдарының өкілдері телефон арқылы немесе хат алмасу кезінде сізден картаңыздың деректемелерін, оның ішінде артқы жағындағы үш таңбалы кодты, оның жарамдылық мерзімін немесе карта транзакцияларын растау SMS кодын сұрамайды. Бұл деректерді ешкімге айтпаңыз және еш жерде жарияламаңыз.
• Егер сізге қате аударым түссе, ақшаны шешіп алмаңыз немесе оны онлайн-банкинг арқылы кері аудармаңыз. Бұл алаяқтардың қулықтары болуы мүмкін. Банк бөлімшесіне хабарласыңыз және банктің өзі адресатқа ақша аударуы үшін өтініш жазыңыз.
• Кредиттік тарихыңызды үнемі тексеріп отырыңыз – тек осылай ғана сіз алаяқтық туралы біліп, уақытында жедел әрекет ете аласыз.
• Ақша туралы айтатын бейтаныс адамдарға сенбеңіз, олардың нұсқауларын орындамаңыз.
• Белгісіз тұлғалар көрсеткен шоттарға ақша аудармаңыз.
• Сенімсіз немесе бейресми қосымшаларды жүктемеңіз – сіз алаяқтарға гаджеттеріңізге қашықтан қол жеткізуге мүмкіндік бере аласыз.

Егер сіз алаяқтардың құрбаны болсаңыз, құқық қорғау органдарына хабарласыңыз, картаны бұғаттау және жаңасын қайта шығару үшін банкіңізге хабарласыңыз және онлайн-банкингте, электрондық пошталарда, әлеуметтік желілерде құпия сөздерді өзгертіңіз.

Егер сіздің атыңызға жалған несие ресімделсе, «Кредит тарихындағы ақпаратты дауласу» сервисі арқылы оны жеке кредиттік есептен алып тастауға болады. Бұл ақысыз.

«Fingramota Online» мобильді қосымшасы немесе «1459» нөмірі бойынша call-орталық арқылы Агенттіктен қосымша кеңес алуға болады (қоңырау шалу тегін).

Қосымша оқу материалдары FinGramota Youtube арнасында да қолжетімді.