Алаяқтар өздерін банктің немесе басқа компаниялардың қызметкерлері ретінде жиі таныстырады. Олар тиімді өнімдерді ұсынып, басқа шотқа ақша аударуды сұрайды және қорқытып, сізді шешім қабылдауға асықтырады.

Бұл мақалада алаяқтардың негізгі сұлбалары мен қауіпсіздік бойынша кеңестер жинақталған.

Алаяқтарды қалай тануға болады

Олар банктің немесе құқық қорғау органдарының атынан қоңырау шалып, сіздің атыңызға несие алынған немесе сіздің картаңыздан ақша жұмсалған деп айтады. Олар қорқытып, сізден карта деректемелерін, құпия сөзді немесе SMS кодын айтуды сұрайды. Мұндай қоңыраулар мен хабарламаларға алданып қалмаңыз. Әңгімені үзіп, банкке өзіңіз қоңырау шалыңыз.

Тауарлар мен қызметтерді әлеуметтік желілерде немесе сауда алаңшаларында "сатады". Алаяқтар алдын-ала төлемді немесе бірден барлық соманы төлеуді сұрайды, содан кейін жоғалады. Мұндай мәмілелерден бас тартып, тауарды жеткізгеннен кейін ғана төлем жасағаныңыз дұрыс.

Фишингтік сайттарды қолданады. Бұл кез-келген компанияның (банктің, дүкеннің) немесе төлем парағының ресми парақшалары ретінде жасырылған алаяқтық сайттар. Мысалы, бет google.com емес, gooogle.com деп аталады. Сондай-ақ, адрес жолағына назар аударыңыз, осында жабық құлып белгішесі болу керек және сілтеме https:// арқылы басталуы керек.

Акциялар мен криптовалютаны сатумен/сатып алумен айналысуды ұсынады. Мысалы, сіз интернетте акциялар мен криптовалютаны сатып алу/сату арқылы ақша табуды ұсынатын жарнамаларды көрген болатынсыз. Сізге хабарласады және өздерін брокер ретінде таныстырады. Тиімді мәмілелер ұсынады және алдымен аз соманы салуды сұрайды. Тіпті оны шағын пайызбен да қайтарады. Осыдан кейін олар әлдеқайда көп ақша салуды сұрайды және жоғалады.

Құқық қорғау органдарының атынан қоңырау шалып, достарыңыз бен туыстарыңыз қиындыққа тап болғанын хабарлайды. Мысалы, олар түрмеге жабылады және бұған жол бермеу үшін сізге төлеу керек екендігін хабарлайды. Бұл жағдайда әңгімені үзіп, адамға жеке қоңырау шалыңыз.

Сізге "дроп" болуды ұсынады. Бұл банктік картасын алаяқтар ұрлаған ақша үшін "транзиттік" картаға айналдыруға келісетін адам. Заңды бизнес ретінде бүркемеленіп, сізден шағын төлем үшін алынған ақшаны басқа шоттарға аударуды сұрайды немесе оны шотыңыздан өз бетінше қолма-қол ақшаға аударады.

Алаяқтардан қалай қорғануға болады

– Делдалдармен жұмыс жасамаңыз.

– Ақшаңыз туралы ешкіммен сөйлеспеңіз, тіпті "банктің қауіпсіздік қызметі" қоңырау шалып тұрса да.

– Егер адам өзін банктің, интернет-дүкеннің немесе құқық қорғау органдарының қызметкері ретінде таныстырса, қоңырауды тоқтатып, компанияның ресми нөміріне қайта қоңырау шалыңыз.

– Карталардың толық деректемелерін, логиндерді, құпия сөздерді, SMS және push хабарландыруларының кодтарын ешкімге бермеңіз.

– Team Viewer, RAdmin және т. б. сияқты құрылғыларға қашықтан қол жеткізу бағдарламаларын орнатпаңыз.

– Сенімсіз сілтемелерді ашпаңыз, таныстарынан келген болса да.

– Интернет-банкингке кірген кезде адрес жолағына назар аударыңыз, осында жабық құлып белгішесі болу керек және сілтеме https:// арқылы басталуы керек

– Бейтаныс шоттарға ақша аудармаңыз.

– Сізге қате аударым түссе, банктің колл-орталығына хабарласыңыз, банктің өзі ақшаны адресатқа қайтарады.